Emmanuella Robak

("Projektor" 5/2015)

Pragmatyzm barwiony na zielono

Ekokrytyka to jeden z nowszych sposobów odczytywania dzieł literackich, to sposób kreowania przez teksty literackie relacji pomiędzy cywilizacją a naturą oraz badanie potencjalnych kwestii ideologicznych wynikających z konsekwencji tych kreacji.

Sam ruch ekokrytyczny to tendencja dosyć młoda, mająca niewiele ponad dekadę, która w początkowej fazie obejmowała jedynie amerykańskie i brytyjskie literaturoznawstwo. Jak się jednak okazało, zapotrzebowanie na tego typu badania zyskało zasięg międzynarodowy.

Julia Fiedorczuk ze swoją publikacją zatytułowaną przekornie „Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki” niewątpliwie uzupełnia informacje dotyczące badań ekokrytycznych w Polsce. W sposób klarowny i prosty tłumaczy zagadnienia związane z tą metodologią, zostawiając czytelnika z pokaźnym zasobem bibliografii i źródeł, które tę wiedzę mogą poszerzyć. Fiedorczuk przedstawia też krok po kroku analizę ekokrytyczną na przykładzie poezji amerykańskich i polskich twórców.

W publikacji pojawiają się takie pojęcia jak ekokrytyka, ekofeminizm, ekoton czy ekologia queerowa, które otwierają przed czytelnikiem nowe horyzonty badawcze.

Podzielona na rozdziały, wraz z aneksem w postaci wywiadów, które autorka przeprowadziła z czołowymi przedstawicielami ekokrytyki, publikacja nadaje się jako pozycja podstawowa dla tych, którzy chcą dowiedzieć się czym jest omawiany nurt intelektualny. Jak twierdzi Lawrence Buell – ekokrytyka to trend interdyscyplinarny, którego spoiwem nie jest jakaś tam metodologia tylko konkretny temat, a mianowicie sposób w jaki literatura i inne środki przekazu odzwierciedlają problemy związane ze środowiskiem i świadomością ekologiczną a często spotyka się opinie, że bywa ona kojarzona z nieuleczalnie naiwną postawą miłośnika natury, który lubi obejmować drzewa i jednocześnie wykazuje kompletny brak zrozumienia dla wyższych praw gospodarki rynkowej i rozwoju infrastrukturalnego.

Nie jest to pozycja do poduszki, ale na pewno przypadnie do gustu tym, którzy chcą wzbogacić swoją wiedzę o nowe tendencje w literaturoznawstwie i wszystkim tym, którzy chcą się dowiedzieć, dlaczego cyborg znalazł się ogrodzie i czym jest pragmatyzm zabarwiony na zielono.

Julia Fiedorczuk, „Cyborg w ogrodzie. Wstęp do ekokrytyki”, s. 256, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańska 2015.